Il congiuntivo dubitativo

LAT Il congiuntivo dubitativo

Leggiamo alcuni passi di una lettera di Cicerone, che dall’esilio scrive alla moglie Terenzia e alla figlia Tullia.


Ego minus saepe do ad vos litteras, quam possum, propterea quod cum omnia mihi tempora sunt misera, tum vero, cum aut scribo ad vos aut vestras lego, conficior lacrimis sic, ut ferre non possim. Quod utinam minus vitae cupidi fuissemus! certe nihil aut non multum in vita mali vidissemus. […] Nos Brundisii apud M. Laenium Flaccum fuimus, virum optimum, qui periculum fortunarum et capitis sui prae mea salute neglexit neque legis improbissimae poena deductus est, quo minus hospitii et amicitiae ius officiumque praestaret: huic utinam aliquando gratiam referre possimus! habebimus quidem semper. Brundisio profecti sumus: per Macedoniam Cyzicum petebamus. O me perditum! O afflictum! Quid enim? Rogem te, ut venias? Mulierem aegram, et corpore et animo confectam. Non rogem? Sine te igitur sim? Opinor, sic agam: si est spes nostri reditus, eam confirmes et rem adiuves; sin, ut ego metuo, transactum est, quoquo modo potes ad me fac venias. Unum hoc scito: si te habebo, non mihi videbor plane perisse. […] Mea Terentia, fidissima atque optima uxor, et mea carissima filiola et spes reliqua nostra, Cicero, valete.


Le frasi in grassetto sono congiuntivi ottativi, che già conosci, mentre le frasi evidenziate in rosso sono un altro tipo di congiuntivo, che prende il nome di dubitativo e che esprime dubbio o incertezza. Questo richiede i tempi presente (dubbio nel presente) e imperfetto (dubbio nel passato) e si traduce con: futuro, condizionale presente, infinito e perifrasi al congiuntivo con il verbo “dovere”.


Quindi nel testo:

  • Rogem te, ut venias? → (Dovrei) chiederti di venire? Ti chiederei / chiederò di venire?
  • Non rogem? → Non (dovrei) chiederlo? Non te lo chiederei / chiederò?
  • Sine te igitur sim? → (Dovrei) stare senza di te? Starei / Starò senza di te?

 >> pagina 498 

Lavoriamo insieme cum sociis

   11. Traduci la lettera di Cicerone.

12. Traduci.


a. Tum vero cerneres quanta audacia quantaque animi vis fuisset in exercitu Catilinae. (Sall.)

 

 


b. Quo (“dove”), iudices, accusationis meae rationem conferam? Quo me vertam? (Cic.)

 

 


c. Tu velim tibi persuadeas, nullam rem esse quae ad te pertineat quae mihi non cara sit. (da Cic.)

 

 


d. Neminem cito (“in modo affrettato”) laudaveris; neminem cito accusaveris; semper puta te coram (“alla presenza di” + ablativo) diis testimonium dicere. (Sen.)

 

 


e. Quid (“Perché”) ego te horter? Tuam prudentiam, temperantiam, amorem erga me cognovi; scio te omnia facturum, ut nobiscum quam primum sis. (Cic.)

 

 


f. An (“Forse”) ego non venirem contra alienum pro familiari et amico? (Cic.)

 

 


g. Fortasse dixerit quispiam (“qualcuno”), tibi propter opes et copias et dignitatem tuam tolerabilem senectutem videri. (Cic.)

 

 


h. Ipsos germanos indigenas crediderim minimeque aliarum gentium adventibus et hospitiis mixtos. (Tac.)

 

 


i. Poetam Archiam non diligam? non admirer? (Cic.)

 

 

Sic!
Sic!
Grammatica latina per il primo biennio