Laboratorio di analisi testuale

  Laboratorio di analisi testuale

Cesare chiede ai Sequani il motivo della loro tristezza

Hac oratione ab Diviciaco habita, omnes qui aderant magno fletu auxilium a Caesare petere coeperunt. Animadvertit Caesar unos ex omnibus Sequanos nihil earum rerum facere quas ceteri facerent, sed tristes capite demisso terram intueri. Miratus, eius rei causam ex ipsis quaesiit. Nihil Sequani respondēre, sed in eadem tristitia taciti permansēre. Ab his saepius quaesiit, nullam omnino vocem exprimere potuit. Tum idem Diviacus Haeduus respondit: magis miseram et gravem esse fortunam Sequanorum quam reliquorum, quod soli ne in occulto quidem queri neque auxilium implorare audebant absentisque Ariovisti crudelitatem horrebant, propterea quod intra fines suos Ariovistum receperunt, et eorum oppida omnia in potestate eius erant.

(da Cesare)

AT1 Fai l’analisi di questo periodo: «Diviacus Haeduus respondit: miseram et gravem esse fortunam Sequanorum, quod auxilium implorare non audebant et Ariovisti crudelitatem horrebant, propterea quod intra fines suos Ariovistum receperunt, et eorum oppida omnia in potestate eius erant».


AT2 Nel brano è presente per due volte nihil: ha funzione di soggetto o di complemento oggetto?

 

 >> pagina 402 

AT3 Come spieghi il verbo al congiuntivo nella proposizione relativa «quas ceteri facerent»?

 

AT4 Declina i seguenti sintagmi.


 

Earum rerum

Nullam vocem

 

Singolare

Plurale

Singolare

Plurale

Nom.

       

Gen.

       

Dat.

       

Acc.

       

Abl.

       

 

Oppida omnia

Magno fletu

 

Singolare

Plurale

Singolare

Plurale

Nom.

       

Gen.

       

Dat.

       

Acc.

       

Abl.

       

 >> pagina 403 

AT5 Coniuga al congiuntivo come richiesto i verbi del brano riportati nella tabella all’infinito.


Presente attivo

Imperfetto attivo

Presente attivo

Imperfetto attivo

adesse

capĕre

permanēre

animadvertēre

       
       
       
       
       
       

AT6 Fai lo stesso con i verbi deponenti del brano riportati nella tabella all’infinito.


Congiuntivo presente

Congiuntivo imperfetto

Congiuntivo presente

mirari

intueri

queri

     
     
     
     
     
     

AT7 Traduci il brano sul quaderno.

 >> pagina 404 

  Prova con Cesare

È l’estate dell’anno 52 a.C., siamo alla fine della campagna di Cesare in Gallia: la città di Alesia, dove si sono barricate le truppe di Vercingetorìge, ormai da tempo è sotto assedio; gli assediati allora si riuniscono in assemblea generale per decidere il da farsi. Le proposte sono due: arrendersi o tentare un’irruzione. Critognato, però, nobile capo arverno, ne prospetta una terza che fornisce, agli occhi di Cesare, la “prova” della feroce barbarie dei Galli.

Il discorso di Critognato

At ei, qui Alesiae obsidebantur praeterita die, qua auxilia suorum exspectaverant, consumpto omni frumento, inscii quid in Aeduis gereretur, concilio coacto de exitu suarum fortunarum consultabant. Ac variis dictis sententiis, quarum pars deditionem, pars, dum vires suppeterent, eruptionem censebat, memorabilis esse oratio Critognati videtur propter eius singularem et nefariam crudelitatem. Hic summo in Arvernis ortus loco et magna auctoritate, «Nihil» inquit «de eorum sententia dicturus sum, qui turpem servitutem deditionis nomine appellant, neque me hos civium nomine dignos reputare censeo. Cum his mihi res sit, qui eruptionem probant; quorum in consilio omnium vestrum consensu pristinae residere virtutis memoria videtur. Animi est ista mollitia, non virtus, paulisper inopiam ferre non posse. […] Ad consilium omnem Galliam respiciamus, quam ad nostrum auxilium concitavimus. […] Nolite hos vestro auxilio exspoliare, qui vestrae salutis causa suum periculum neglexerunt, nec stultitia ac temeritate vestra aut animi imbecillitate omnem Galliam prosternere et perpetuae servituti subicere. An (“forse”, particella interrogativa), quod ad diem non venerunt, de eorum fide constantiaque dubitatis? Si illorum nuntiis confirmari non potestis omni aditu praesaepto, Romanis utimini testibus appropinquare eorum adventum: timore exterriti diem noctemque in opere versantur. […] Hoc ergo meum consilium est: facere, quod nostri maiores bello Cimbrorum Teutonumque fecerunt, qui in oppida compulsi ac simili inopia subacti eorum corporibus qui aetate ad bellum inutiles videbantur vitam toleraverunt neque se hostibus tradiderunt».

Sic!
Sic!
Grammatica latina per il primo biennio