Laboratorio di analisi testuale

  Laboratorio di analisi testuale

Cicerone elogia Pompeo

Neque enim Cn. Pompeio solae sunt virtutes imperatoriae quae volgo (“comunemente”) exstimantur, labor in negotiis, fortitudo in periculis, industria in agendo, celeritas in conficiendo, consilium in providendo. Ea tanta sunt in hoc uno quanta in omnibus reliquis imperatoribus, quos aut vidimus aut audivimus, non fuerunt. Testis est Italia, quam ille ipse victor L. Sulla huius virtute et subsidio liberavit. Testis est Sicilia, quam non terrore belli, sed consili celeritate explicavit. Testis est Gallia, per quam legionibus nostris iter in Hispaniam Gallorum internecione (internecio, “uccisione”) patefactum est (patefacĭo, ĕre, “aprire”). Testes sunt etiam Africa et Hispania. Testes nunc vero omnes orae atque omnes terrae nationes, maria denique (“infine”) omnia.

(da Cicerone)

AT1 Riporta nella tabella i gerundi che trovi nel brano, analizzali e traducili, come richiesto.


 

Gerundio

Caso e funzione

Traduzione

a.

     

b.

     

c.

     

AT2 Traduci la seguente frase e indica il costrutto che vi riconosci: «Cn. Pompeio solae sunt virtutes imperatoriae».


Traduzione                                                                                                                                                                      

Costrutto                                                                                                                                                                         

AT3 Declina il sostantivo testis (“testimone”), usando come modello civis.


Caso

Singolare

Plurale

Nom.

   

Gen.

   

Dat.

   

Acc.

   

Abl.

   

AT4 Declina il sostantivo iter.


Caso

Singolare

Plurale

Nom.

   

Gen.

   

Dat.

   

Acc.

   

Abl.

   

AT5 Declina il sintagma maria omnia.


Caso

Singolare

Plurale

Nom.

   

Gen.

   

Dat.

   

Acc.

   

Abl.

   

 >> pagina 308 

AT6 Riconosci il complemento espresso dalle seguenti parole o locuzioni.


a.

in negotiis / in periculis

 

b.

virtute et subsidio

 

c.

terrore / celeritate

 

d.

belli / consili

 

e.

per quam

 

f.

legionibus nostris

 

g.

in Hispaniam

 

AT7 Analizza i seguenti pronomi, tratti dal brano letto.


 

Pronome

Caso, genere, numero

Funzione nella frase

a.

ea

   

b.

in hoc

   

c.

ille

   

d.

ipse

   

e.

huius

   

AT8 Traduci il brano sul quaderno.

  Prova con Cesare

Nel II libro del De bello Gallico, da cui è tratto il brano, Cesare fa il resoconto della conquista della Gallia nord-orientale, durante la quale sottomise le popolazioni che tentavano di opporsi ai Romani. Il passo proposto lo vede impegnato a sostenere e incitare i soldati della decima legione, perché devono affrontare un nemico pronto e determinato e non c’è il tempo nemmeno per schierarsi adeguatamente sul campo di battaglia.

Tempestiva azione dei soldati di Cesare

Caesar, necessariis rebus imperatis, in partem quam fors obtulit decucurrit, ad legionem decimam devenit et ad pugnandum fiducia et virtute non longa oratione animos militum cohortatus est. Dixit eos pristinae virtutis memoriam retinere neu perturbari animo hostiumque impetum fortiter sustinere, quod non longe hostes aberant; denique committendi signum dedit. Postea in alteram partem item (“ugualmente”) hortandi causa profectus est et pugnantibus occurrit. Quod temporis exiguitas erat, hostiumque paratus ad dimicandum et cupidus vincendi animus, nostris tempus ad instruendum non fuit. Legionarii in partem quam casu devenerunt primaque signa quae conspexerunt, ad haec constiterunt. Itaque pugnandi tempus dimiserunt.

(da Cesare)

Sic!
Sic!
Grammatica latina per il primo biennio