Laboratorio di analisi testuale

I Romani e i servi

Traditum est Ciceronem et Pompeium apud Lucullum cenavisse; sed Lucullum rogaverunt¹ eius servos non scire eorum praesentiam, quia cupiebant confirmare Luculli mensas semper opulentas esse. Servus, qui domino suo miseram mensam paravit, reprehensus est et narratur Lucullus, ira motus, ei dixisse: Quid? non scias hodie Lucullum cenare cum Lucullo?

(da Plutarco)

Etiam Pollio traditur iussisse neglegentem servum proici ad muraenas, pisces voraces, quae in eius villae piscina erant; sed Augustus cum Pollione in villa erat, miser servus ad eum se proiecit, et his verbis imperatorem supplicavisse dicitur: Ego certe neglegens fui et facinoris mei poenam solvere debeo, sed hoc mihi immodicum esse videtur: videtur mihi mors iusta poena esse, sed non ita. Augusto visum est liberari servum et hac causa dixit omnes moderationem ac modum in poenis observare debere.

(da Seneca)

AT1 Trascrivi le proposizioni infinitive e indica i loro soggetti.

	Infinitiva	Soggetto
a.
b.
c.
d.
e.
f.
g.
h.
i.
j.
k.
l.

AT2 Trascrivi tutti gli infiniti e trasformali dal passivo all’attivo o viceversa.

	Infinito attivo	Infinito passivo
a.
b.
c.
d.
e.
f.
g.
h.
i.
j.

>> pagina 296

AT3 Analizza i seguenti pronomi presenti nei brani.

	Forma	Analisi
a.	eius
b.	eorum
c.	qui
d.	ei
e.	quae
f.	eum
g.	hoc
h.	mihi

AT4 Traduci i brani sul quaderno.

Prova con Cesare

Cesare aveva imposto ad Ariovisto, condottiero della popolazione degli Svevi, che aveva invaso la Gallia nel I secolo a.C., di non far passare in Gallia altri Germani, di restituire gli ostaggi e di non muovere guerra agli Edui o agli altri alleati, perché soltanto a queste condizioni avrebbe avuto l’amicizia dei Romani. Ariovisto rispose affermando le proprie ragioni e rivendicando il proprio diritto di sedes habere in Gallia e di non sottostare alle pretese di Cesare.

Decisa risposta di Ariovisto

Ariovistus ad postulata Caesaris pauca respondit, de suis virtutibus multa praedicavit: transisse Rhenum sese¹ non sua sponte, sed rogatum et arcessitum esse a Gallis; non sine magna spe magnisque praemiis domum propinquosque reliquisse; sedes habere in Gallia quas ab ipsis concessas sunt, obsides ipsorum voluntate datos esse; stipendium capere iure belli. Non sese Gallis sed Gallos sibi bellum intulisse: omnes Galliae civitates contra se venisse ac castra habuisse; eas omnes copias uno proelio pulsas ac superatas esse. […] Amicitiam populi Romani sibi ornamento et praesidio, non detrimento esse debere, atque se hac spe eam petisse. […] Se prius in Galliam venisse quam² populum Romanum. Numquam ante hoc tempus exercitum populi Romani Galliae provinciae finibus egressum esse.

Sic!
Sic!
Grammatica latina per il primo biennio