Laboratorio di analisi testuale

Un tesoro nascosto

Quod mortem proximam animadvertit, pater familias, qui nullam rem nisi (“se non”) parvam vineam possidebat et quam filiis relicturus erat, eos ad se convocavit et sic iis dixit: «Ex vita migraturus sum, filii mei; mors enim adventat, nec multum tardabit. Quia parcam vitam egi, mihi bona sunt, et nunc inopinatam (inopinatus, a, um, “inaspettato”) rem vobis revelabo. In vinea magnae divitiae conditae sunt, quas post meam mortem diligenter quaeretis». Pronuntiatis his verbis, decessit. Tum (“allora”) filii, patri funere facto, ad vineam venerunt et terram thesauri repertus causā effoderunt (effodio, ĕre, “scavare”). Postquam laboriose ac sedule laboraverunt, nullas pecunias invenerunt. Tum patris verbis memoratis, in vinea patris operam prosequi statuerunt: vinea diligenter subacta est (subigo, ĕre, “dissodare”) et multos fructus produxit. Itaque filiis paternae opes manifestae fuerunt: nam, labor atque industria magnae divitiae sunt.

(da Esopo)

AT1 Trascrivi le proposizioni subordinate presenti nel testo (esplicite e implicite) e precisane la funzione sintattica.

AT2 Analizza il periodo: «Quod mortem proximam animadvertit, pater familias, qui nullam rem nisi admodum parvam vineam possidebat et quam filiis relicturus erat, eos ad se convocavit et sic iis dixit».

AT3 Riporta le due perifrastiche attive che trovi nel testo e indicane la funzione di intenzionalità (IN) o imminenza (IM).

a.                                                                                                                                                                      

•   IN       IM   

b.                                                                                                                                                                      

•   IN       IM   

AT4 Traduci il brano sul quaderno.

  Prova con Cesare

Le popolazioni dei Morini e dei Menapi non si arrendono a Cesare e si nascondono nei boschi per tendere un agguato all’esercito romano, che però riesce ad avere la meglio sui nemici.

Ultimi focolai di ribellione

Eodem tempore Caesar, exacta iam aestate, quod, universa Gallia pacata, Morini Menapiique supererant (super + sum) qui in armis erant neque ad eum legatos de pace mittebant, fulmineae belli conclusionis causā, eo (“là”) exercitum duxit. Sed ei longe alia ratione (ratio, “tattica”) ac¹ reliqui Galli bellum gerĕre ceperunt. Nam magnis nationibus, quae proelio contenderunt, pulsis superatisque, quod contiguas silvas ac paludes habebant, in silvas se contulerunt. Postquam ad earum silvarum initium Caesar pervenit, hostes non vidit. Dispersis nostris in castrorum valli (vallum, “linea di difesa”) opere, subito ex silvis Morini Menapiique evolaverunt et in nostros impetum fecerunt. Nostri celeriter arma ceperunt eosque in silvas reppulerunt et compluribus interfectis vel (“o”) fugatis, paucos ex suis deperdiderunt.